Species
Dreissena polymorpha

Historical and present distribution
Dreissena polymorpha znana jest z Europy Środkowej z form kopalnych z okresu przed zlodowaceniem (Stańczykowska, Lewandowski 2012). Podczas zlodowaceń wymarła na większej części europejskiego areału. Jedynie reliktowe populacje pozostały na wybrzeżach Mórz Czarnego, Azowskiego i Kaspijskiego i z tego obszaru były znane do końca XVIII w. Prawdopodobną przyczyną wyginięcia gatunku po ustąpieniu lodowców była duża ilość zawiesiny nieorganicznej w wodzie, uszkadzającej syfony oraz skrzela (Urbański 1957, Jaeckel 1967, Nowak 1971). Jak podają Stańczykowska i Lewandowski (2012): "Niektórzy autorzy uważali, że w Europie zachowało się nieprzerwanie kilka reliktowych stanowisk tego gatunku (Szlezwik-Holsztyn, Zalew Kuroński, jezioro Ochryda, Turyngia, Nizina Węgierska (Schröter 1779, Shadin 1935, Raabe 1956, Nowak 1974)".
Od końca XVIII i w XIX w., czyli ok. 200 lat, obserwowano ekspansję D. polymorpha, która przebiegała przede wszystkim wzdłuż Wołgi i Dniepru w kierunku północnym (Nowak 1974). Rozprzestrzenianiu się małża sprzyjało połączenie rzek systemem wodnych kanałów (Bij de Vaate i in. 2002). Dzięki temu powstały trzy główne korytarze migracyjne: (1) korytarz północny wykorzystywany przez D. polymorpha w XVIII w. (Deksbach 1935): Wołga - Jezioro Białe - Onega - Ładoga - Newa - Bałtyk oraz Dniepr - Zalew Kuroński - Bałtyk (via Kanał Ogińskiego i Niemen); (2) korytarz centralny mający znaczenie do roku 1992: Dniepr - Wisła - Odra - Łaba - Ren; oraz (3) korytarz południowy łączący Dunaj z Renem dzięki otwarciu Kanału Men-Dunaj.
Dla inwazji D. polymorpha w Polsce największe znaczenie miał (2) korytarz centralny, ale też nie małe i północny. Najstarsze doniesienia o obecności tego małża pochodzą z pierwszej połowy XIX w. (Piechocki, Dyduch-Falniowskia 1993). W swej monografii poświęconej małżom Polski Piechocki i Dyduch-Falniowska (1993) podają, że D. polymorpha występuje "głównie na Pojezierzu Mazurskim, na Pomorzu i w Wielkopolsce. Pojedyncze stanowiska znane są też z górnego i środkowego biegu Wisły, górnego biegu Odry i z Beskidu Zachodniego". Aktualizację tego rozmieszczenia podaje Stańczykowska i Lewandowski (2012) w książce poświęconej gatunkom inwazyjnym w Polsce, w której zebrano dane do ok. 2005 roku. D. polymorpha wystepuje na większości obszaru Polski, ale nierównomiernie (Stańczykowska i in., 2010). Na północy kraju ma dużo stanowisk i to z duzą liczbą osobników. (Zalew Szczeciński i Wiślany, w dolny bieg i strefy ujściowe Wisły i Odry, większość jezior (zwłaszcza przepływowych) głównych pojezierzy: Pomorskiego, Mazurskiego i Suwalskiego a takze niewielke czyste rzeki. W środkowej Polsce D. polymorpha najliczniej występuje w dużych nizinnych zbiornikach zaporowych na dużych rzekach, w ich strefach ujściowych do zbiorników i w starorzeczach oraz rzadziej i mniej licznie w jeziorach (jez. Konińskie, Gopło), nielicznych w centralnej cześci kraju niewielkich pojezierzy D. polymorpha występuje rzadko i w małych liczebnościach. (ale (!) w zbiornikach na niewielkich rzekach oraz w ich korycie racicznic nie stwierdzono). Na południu kraju D. polymorpha występuje sporadycznie w kilku zbiornikach antropogenicznych, w których została zanotowana dopiero w ostatnich latach. (np. zbiorniki powyrobiskowe koło Krakowa: Zakrzów, żwirownie Zakole A i Wola Batorska (K. Zając, mat. niepubl. ) oraz na Śląsku). D. polymorpha występuje na obszarach chronionych (np. Słowiński, Wigierski, Woliński PN), w rezerwatach obejmujących jeziora (np. jez. Dobskie, Hańcza, Gopło, Łuknajno) i niektóre rzeki (np. Krutynia) oraz w licznych parkach krajobrazowych (np. Iński, Mazurski, Nadbużański, Suwalski) (Stańczykowska, Lewandowski, Czarnołęski 2010. Stańczykowska, Lewandowski 2012).
Jak podają Stańczykowska i Lewandowski (2012): "Charakter rozprzestrzeniania się D. polymorpha może być zarówno naturalny, przy udziale prądów wody i zwierząt, jak i sztuczny, czyli przy udziale człowieka (z jednostkami pływającymi, narzędziami rybackimi i sprzętem sportowym). Rozprzestrzenianie jest najczęściej bierne, a ułatwia je obecność planktonowej larwy oraz osadzającego się na różnych trwałych podłożach postveligera."(...) (...)"Wydaje się, że największy wpływ na rozprzestrzenianie się tego gatunku w Polsce miały niekontrolowane zawleczenia przez człowieka."

Conservation Status
Obcy gatunek inwazyjny (Stańczykowska, Lewandowski 2012). W Polsce niechroniona.
Wg IUCN Red List of Threatened Species: "Dreissena polymorpha has been assessed as Least Concern. This species is widespread and abundant throughout both its native and introduced ranges. D. polymorpha is highly invasive and is therefore unlikely to be impacted by any major threats." (Van Damme 2011)

General biology and life history traits
Growth:Czarnołęski i in. (2003, 2005)
Lifespan: Długość życia D. polymorpha określana jest zwykle na 3-7 lat
Age of maturity : 2 lata
Reproductive cycle : Z jaja rozwija się larwa typu trochofora, przekształcająca się dość szybko w kolejne stadium larwalne - veliger. Pojedyncze veligery utrzymują się w planktonie, w zależności od warunków, od 10 do 24 dni. Po osiągnięciu 200-300 ?m długości larwy opadają na dno jako tzw. postveligery. Warunkiem dalszego rozwoju jest znalezienie odpowiedniego (trwałego) podłoża, do którego przytwierdzają się nićmi bisiorowymi. Moment przechodzenia z planktonowego do osiadłego trybu życia związany z jest z dużą redukcją (ponad 90%) liczebności małży (Wiktor 1963, 1969, Stańczykowska 1977, Lewandowski 1982a, b, 1983, Lewandowski, Ejsmont-Karabin 1983)". (za Stańczykowska, Lewandowski 2012)
Larvae release W klimacie umiarkowanym larwy w planktonie stwierdzane są zwykle od maja do początku września, ale w wodach podgrzanych - dłużej, od marca-kwietnia (Stańczykowska, Lewandowski 2012)
Known hosts: Unkown
Major threats: zanieczyszczenia (eutrofizacja)
Conservation and management measures being applied or to be applied in the near future: Unprotected in Poland

References
Afanasyev, S., A. Protasov. 1988. Characteristics of a Dreissena population in the periphyton of a nuclear power plant cooling pond. Hydrobiol. J. 23:42-49.
Bij de Vaate A., Jazdzewski K., Ketelears H.A.M., Gollasch S., Van der Velde G. 2002. Geographical patterns in range extension of Ponto-Caspian macroinvertebrate species in Europe. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 59 (7): 1159-1174.
Czarnołęski M., Kozłowski J., Stańczykowska A., Lewandowski K. 2003. Optimal resource allocation explains growth curve diversity in zebra mussels. Evolutionary Ecology Research, 2003, 5: 571-587.
Czarnoleski, M., Kozlowski, J., Lewandowski, K., Mikolajczyk, M., Muller, T., Stanczykowska, A. 2005. Optimal resource allocation explains changes of the zebra mussel growth pattern through time. Evolutionary Ecology Research, 7: 821-835.
Deksbach N.K. 1935. Rasprostranenie Dreissena polymorpha Pall. (Mollusca) v evropejskoj časti SSSR. Biulleten Moskovskogo Obščestva Ispytyvanija Prirody 44: 153-164.
Garton, D. and W. Haag. 1993. Seasonal reproduction cycles and settlement patterns of Dreissena polymorpha in western Lake Erie. In T. Nalepa and D. Schloesser (eds.), Zebra mussels: Biology, impacts and control, pp. 111-128. Lewis Publ. Boca Raton, Florida.
Lewandowski, K. 1982b. The role of early developmental stages in the dynamics of Dreissena polymorpha (Pall.) (Bivalvia) populations in lakes II. Settling of larvae and the dynamics of number of settled individual. Ekol. Pols. 30(3-4):223-289.
Lewandowski, K. 1982a. The role of early developmental stages in the dynamics of Dreissena polymorpha (Pall.) (Bivalvia) populations in lakes I. Occurrence of larvae in the plankton. Ekol. Pols. 30(1-2):81-109.
Lewandowski, K. 1983. Occurrence and filtration capacity of young plant-dwelling Dreissena polymorpha (Pall.) in Majcz Wielki Lake. Pols. Arch. Hydrobiol. 30(3):255-262.
Lewandowski, K. and J. Ejsmont-Karabin. 1983. Ecology of planktonic larvae of Dreissena polymorpha (Pall.) in lakes with different degree of heating. Pols. Arch. Hydrobiol. 30(2):89-101.
Nicols S. J. 1996. Variations in the Reproductive Cycle of Dreissena Polymorpha in Europe, Russia, and North America. Amer. Zool. (1996) 36 (3): 311-325.
Nowak E. 1971. O rozprzestrzenianiu się zwierząt i jego przyczynach. Zeszyty Naukowe, Instytut Ekologii PAN, Warszawa, 3: 1-255.
Nowak E. 1974. Zwierzęta w ekspansji. Wiedza Powszechna, Warszawa: 1-184.
Piechocki A., Dyduch-Falniowska A. 1993. Mięczaki (Mollusca), Małże (Bivalvia). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 1-204.
Raabe Z. 1956. Badania nad parazytofauną mięczaków słodkowodnych w wodach słonawych. Acta Parasitologica Polonica 4: 375-406.
Shadin W.I. 1935. Über die ökologische und geographische Verbreitung der Sü?wassermollusken in der UdSSR. Zoogeographica 2: 495-554.
Sprung, M. 1992. Observations on shell growth and mortality of Dreissena polymorpha in lakes. In D. Neumann and H. Jenner (eds.), The zebra mussel Dreissena polymorpha: Ecology, biological monitoring and first applications in the water quality management, pp. 19-28. VCH Publishers, Deerfield Beach, Florida.
Stańczykowska A. 1964. On the relationship between abundance, aggregation and condition of Dreissena polymorpha Pall, in 36 Mazurian lakes. Ekol. Pol. Sen A. 12:653-690.
Stańczykowska A. 1977. Ecology of Dreissena polymorpha (Pall.) (Bivalvia) in lakes. Pols. Arch. Hydrobiol. Vol. 24(4):461-530.
Stańczykowska A. and K. Lewandowski. 1993. Thirty years of studies of Dreissena polymorpha ecology in Mazurian lakes of northeast Poland. In T. Nalepa and D. Schloesser (eds.), Zebra mussels: Biology, impacts and control, pp. 3-38. Lewis Publ. Boca Raton, Florida.
Stańczykowska A., K. Lewandowski, J. Ejsmont-Karabin. 1988. The abundance and distribution of the mussel Dreissena polymorpha (Pall.) in heated lakes near Konin (Poland). Ekol. Pol. 36(1,2): 261-273.
Stańczykowska A., Lewandowski K. 2012. Dreissena polymorpha (Pallas, 1771). W: Z. Głowaciński, H. Okarma, J. Pawłowski, W. Solarz (red.). Gatunki obce w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie; http://www.iop.krakow.pl/gatunkiobce/default.asp?nazwa=opis&id=23&je=pl.
Stańczykowska A., Lewandowski, K., Czarnołęski, M. 2010. Distribution and densities of Dreissena polymorpha (Pall.) in Poland - past and present. Eds.: G. Van der Velde, S. Rajagopal and A. Bij de Vaate, "Zebra Mussels in Europe", Backhuys Publishers, Leiden; Margraf Publishers, Weikersheim, pp. 119-126.
Urbański J. 1957. Krajowe ślimaki i małże. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa: 1-276.
Van Damme, D. 2011. Dreissena polymorpha. In: IUCN 2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. . Downloaded on 13 December 2012.
Wiktor J. 1969. Biologia Dreissena polymorpha (Pall.) i jej ekologiczne znaczenie w Zalewie Szczecińskim. Studia i Materiały Morskiego Instytutu Rybackiego, Gdynia A5: 1-88.
Wiktor, J. 1963. Research on the ecology of Dreissena (Zalew Szczecinski). Ekol. Pols. 11(9):275-280.